Vier tips om je leiderschapsvaardigheid uitzoomen te ontwikkelen

25 apr Vier tips om je leiderschapsvaardigheid uitzoomen te ontwikkelen

Is uitzoomen een leiderschapsvaardigheid die ik überhaupt zou ontwikkelen in huidige tijden van onzekerheid, instabiliteit en onvoorspelbaarheid? We moeten ad rem zijn, snel schakelen, kort op de bal spelen, instant oplossingen bedenken voor instant problemen, toch?

Wel, wetenschappelijk onderzoek¹ toont aan dat evolutiepatronen op korte termijn groter zijn dan wanneer men diezelfde evoluties bekijkt op lange termijn. Zo ontdekte Björn Kurtén – een Finse paleontoloog van gewervelde dieren – dat de vorm van paardenbeenderen veel kleine maar significante verschillen vertonen wanneer deze worden vergeleken tussen slechts enkele generaties. Bij eenzelfde vergelijking tussen de beenderen die miljoenen jaren evolutie van elkaar gescheiden waren, ontdekte hij veel minder verschillen in hun morfologie. Tijdens tal van onderzoeken werd een gelijkaardige trend waargenomen in andere organismen, maar ook in de DNA-mutaties van verschillende diersoorten. Op een korte tijdschaal lijkt de evolutionaire klok sneller te tikken.
Op de aandelenmarkt is het niet anders. Op het eerste zicht zien de financiële markten er heel onstabiel uit met dagelijkse constante pieken en dalen. Als je echter uitzoomt en de veranderingen bekijkt op een langere periode van bijvoorbeeld een jaar of langer, dan ziet de markt er een stuk stabieler uit.

Het is dus op zijn minst interessant om je niet te laten misleiden door de waan van de dag en af en toe de tijd te nemen om je perspectief te veranderen en je leiderschapsvaardigheid van uitzoomen toe te passen. Op die manier verdwijnen de extremen en wordt de situatie als stabieler ervaren.

In crisis momenten loont de leiderschapsvaardigheid van uitzoomen

Paniek is een slechte raadgever. We hebben de neiging om in een crisissituatie onze blik te vernauwen en de vinger te wijzen in één richting. Terwijl deze tunnelvisie ons een (vals) gevoel van veiligheid en controle geeft, leidt ze uiteindelijk naar een selffulfilling prophecy. Je zoekt onbewust naar bewijs dat je mening zal bevestigen. En wees zeker, je zal dat bewijs vinden omdat je er actief naar op zoek gaat. En als je het bewijs vindt, dan vernauwt dat je tunnelvisie nog meer. Hierdoor zie je het bewijs dat een andere kant uitwijst al helemaal niet meer.

Een aantal valkuilen van een tunnelvisie:

• Focus op details die uitgebreid worden geanalyseerd wat leidt tot analysis=paralysis
• Op zoek gaan naar de schuldige en niet naar de oplossing
• Met de zoom-in modus fixeren mensen zich op zichzelf, eerder dan op hun team of bedrijf

De grootste valkuil van een tunnelvisie is dat je oplossing ingrijpt op één aspect van het groter geheel, of het systeem, zonder rekening te houden met de effecten op andere elementen in dat systeem. Vaak heeft dit tot gevolg dat je één probleem hebt opgelost en tegelijkertijd wordt geconfronteerd met een veelvoud van andere problemen die opduiken. In het boek “Denken in systemen” van Donella Meadows worden hiervan verschillende voorbeelden gegeven.

Met de leiderschapsvaardigheid van uitzoomen kan je rust brengen in je team en kijken naar het groter geheel, het volledige systeem. Dat geeft helderheid en een nieuw perspectief. Het is dus goed om jezelf de vraag te stellen: “Zoom ik in of zoom ik uit? Wat helpt mij het best in deze situatie?”

Hoe kan ik mijn leiderschapsvaardigheid van uitzoomen ontwikkelen?

Met deze vier tips kan je leren uitzoomen:

#1 : Kalm blijven met de 5-4-3-2-1 oefening

Deze oefening kan je met je teamleden doen om rust te creëren in het team bij stressvolle situaties. Je kijkt samen naar de situatie en je benoemt de zaken zoals geïllustreerd in onderstaande figuur.

Naast het creëren van rust biedt deze oefening al meteen een aantal perspectieven aan die vermijden dat je direct in een zoom-in modus terecht komt.

#2: Fysiek Uitzoomen

In 2012 presenteerde Planetary Collective  een korte documentaire met verhalen van astronauten over  het zien van de aarde van buitenaf. Het is een perspectiefveranderende ervaring die vaak wordt beschreven als het Overview Effect.

Uitzoomen zoals astronauten is een stretch in een vergaderzaal en toch heb ik één baas gehad die de leiderschapsvaardigheid van fysiek uitzoomen tot nieuw niveau bracht. Samen met collega’s stond ik rond een grote tafel naar verschillende campagnevoorstellen te kijken voor de lancering van een nieuw merk. We geraakten er maar niet uit wat nu het beste voorstel was. Plots hoorden we een luide lach. Waar kwam dat vandaan? We keken achter ons en ontdekten dat onze marketing directeur bovenop een kast zat. “Wat doe jij daar?” vroegen we verbaasd. “Ik probeer een helikopter view te krijgen”, was zijn laconieke antwoord.

Ben je minder lenig, dan zijn volgende tips om fysiek uit te zoomen allicht meer haalbaar:

• Zit je aan een vergadertafel, schuif je stoel achteruit. Dit schept ruimte voor overzicht.
• Zit je zodanig in de discussie dat je voorover leunt, leun achteruit om wat afstand te nemen.
• Verander de setting: laat iedereen eens recht staan, haal de vergadertafel en stoelen weg.

#3: Mentaal uitzoomen

Bij een probleem tijdens de Koude Oorlog vertelde de CIA aan de eigen agenten dat ze informatie hadden over het feit dat de KGB-agenten dit probleem al hadden opgelost. Het was een tactiek om de kans te vergroten dat de eigen agenten een oplossing zouden bedenken. Dit is een vorm van mentaal uitzoomen. Met volgende vragen kan je mentaal uitzoomen:

• Hoe zou je concurrent dit probleem oplossen?
• Hoe zou Napoleon Bonaparte (of een ander historisch figuur) dit aanpakken?
• Wat stelt dit probleem nog voor binnen 10 jaar?
• Als een alien zou landen in je tuin, welk advies zou je hem geven?

#4: De kracht van je gedacht erkennen en uitdagen

Je gedacht heeft een enorme kracht. Ik noem het de “Brainpower Plant”. Het zijn je gedachten, aannames, overtuigingen die je gedrag bepalen en dus het resultaat dat je bereikt.

Tijdens een brainstorm workshop viel het me op hoe krachtig gedachten kunnen zijn. Elke deelnemer moest voor een uitdaging in het eigen bedrijf oplossingen noteren. Dat liep heel moeizaam en werd regelmatig onderbroken door de uitdrukking: “Ja, maar…dat gaat niet werken want…”
Wanneer diezelfde deelnemers oplossingen moesten vinden voor de uitdagingen van de andere ondernemers, dan verliep dat plots veel vlotter. Tientallen ideeën rolden er zo uit. Geen ja-maar, geen belemmeringen.

Een handige oefening om je eigen gedachten te erkennen en tegelijkertijd uit te dagen wordt beschreven in onderstaande figuur.

Hoever staat het met mijn leiderschapsvaardigheid uitzoomen?

Om een idee te hebben in welke mate je beschikt over uitzoom kwaliteiten kan je naar volgende aanwijzingen kijken²

• Op afstand naar zaken, feiten en cijfers kijken
• Het groter geheel, de grote lijnen zien wanneer je heel wat informatie binnen krijgt
• Overzicht behouden en niet verzanden in details
• Trends en ontwikkelingen kunnen onderscheiden
• Afstand nemen van de waan van de dag en zaken in een context kunnen plaatsen
• Je niet laten meeslepen in emoties en gevoelens, maar de zaken eerst goed overzien

Wat zijn jouw tips om uit te zoomen? Wil jij graag jouw perspectief veranderen? Contacteer me dan voor een vrijblijvend gesprek.

¹ Inspirerend Spreken Als Leider – Filip Muyllaert- Uitgeverij Pelckmans
symposium.cshlp.org/content/24/205.short

² Helicopterview is een kwaliteit/Overstijgend kijken/ desteven.nl